Jak się bawić z dzieckiem, kiedy zmęczeni po wielu godzinach pracy wracamy do domu, padamy z nóg i zabawa z dzieckiem to ostatnie, na co mamy siłę i ochotę?
Z jednej strony mamy prawo odpocząć po pracy, z drugiej strony targają nami wyrzuty sumienia, bo może jesteśmy umęczeni i nieżywi, ale dziecko widujemy głównie w weekendy. I rzecz jasna za parę/naście lat nie chcielibyśmy podczas rodzinnej awantury usłyszeć czegoś w stylu „Bo Ty nigdy nie miałeś dla mnie czasu” lub „Bo dla Ciebie praca zawsze była ważniejsza!”. Co zrobić żeby mimo zmęczenia i wymagającej pracy, spędzić z dzieckiem jakościowy czas? Możemy zawsze położyć się u dziecka w pokoju na dywanie i pobawić się w „noc”, ale to może doprowadzić do tego, że dziecko za jakiś czas wypomni nam te niezwykle rozwijające zabawy ;) Sama chcę wam polecić coś o czym dowiedziałam się na warsztatach w przedszkolu Franka i co mieliśmy szansę przećwiczyć zarówno „na sucho”, jak i w praktyce :) Chodzi o zabawę kierowaną przez dziecko, dzięki której nawet 15 minut może być super pożyteczne nie tylko dla dziecka, ale również dla rodzica. A 15 minut kilka razy (albo nawet raz) w tygodniu każdy, nawet najbardziej zajęty i przepracowany rodzic znajdzie :)
Co to jest zabawa kierowana przez dziecko?
Jest to krótka zabawa między jednym dzieckiem i jednym rodzicem, podczas której dziecko kieruje zabawą, samo decyduje o tym, na czym zabawa ma polegać i w jakim kierunku ma się rozwijać. Rodzic jest uczestnikiem zabawy, ale nie może narzucać ani sugerować tego, co się podczas zabawy dzieje. Oczywiście rodzic czuwa nad bezpieczeństwem, więc można ją przerwać w momencie kiedy staje się niebezpieczna. Generalnie ten rodzaj aktywności przeznaczony jest dla dzieci w wieku 2-5 lat, ale oczywiście można bawić się też ze starszymi dziećmi.
Fakt, że to dziecko kieruje zabawą zrzuca z nas, zmęczonych rodziców, odpowiedzialność za wymyślanie zabaw i prowadzenie zabawy w jakimś konkretnym kierunku. Niestety taka zabawa nadal wymaga przytomności umysłu, ale dzięki temu, że w parze rodzic-dziecko, to my jesteśmy mądrzejsi, możemy mieć znaczący wpływ na rodzaj zabawy – czyli będzie to raczej spokojna zabawa klockami, a nie bieganie po domu :)
Jakie są korzyści z zabawy kierowanej przez dziecko?
- Budowanie i wzmacnianie w dziecku samodzielności i pewności siebie
- Możliwość skupienia na sobie uwagi rodzica bez konieczności prowokowania do tego zachowaniem negatywnym
- Wzmocnienie relacji między rodzicem a dzieckiem
- Wzmocnienie umiejętności wychowawczych rodzica – chwalenie, poświęcanie uwagi i nie zwracanie uwagi na wybrane zachowania dziecka
Jakie są zasady zabawy kierowanej przez dziecko?
- Podążaj za dzieckiem – bez względu na to czy dziecko zaprosi Cię do wspólnej zabawy, czy będziesz tylko biernym obserwatorem (to dziecko o tym decyduje!) bądź blisko dziecka i obserwuj uważnie to, co robi.
- Opisuj to, co robi dziecko – opowiadaj o tym, co dzieje się podczas zabawy. Oczywiście nie trzeba mówić o wszystkim, ale o najważniejszych rzeczach (przykład: “Zbudowałaś czerwony dom z zielonym oknem”).
- Naśladuj to, co robi dziecko – jeśli dziecko pozwoli Ci na aktywne uczestnictwo w zabawie możesz naśladować to, co robi dziecko. Powtarzaj to, co dziecko mówi, ale w sposób bardziej opisowy (na przykład jeśli dziecko mówi “Namalowałam kotka” rodzic odpowiada “Namalowałaś różowego kotka z długim niebieskim ogonem”).
- Chwal właściwe zachowanie – nagradzaj właściwe zachowanie dziecka (na przykład: “Bardzo ładnie namalowałaś kotka, pamiętałaś, że kotek ma wąsy”, “Pięknie budujesz z klocków”, “Zbudowałeś bardzo wysoką wieżę, która się nie przewróciła”). Jednak nie należy chwalić zbyt często, bo wtedy zabiera się dziecku możliwość kierowania zabawą.
Czego unikać w zabawie kierowanej przez dziecko?
- Nie decyduj o tym, czym konkretnie będziecie się bawić, ani jak. Rodzic może mieć jedynie wpływ na pulę zabawek, z których korzystacie (ale o tym później).
- Nie zmieniaj kierunku zabawy, to dziecko o tym decyduje. Nie podpowiadaj co dalej, nie baw się “za dziecko”. Obserwuj i komentuj , ale dołączaj się do zabawy tylko wtedy i w takim zakresie, w jakim dziecko Ci pozwoli.
- Nie pouczaj i nie odpytuj z wiedzy. Pozwalaj dziecku bawić się w taki sposób, w jaki chce (pod warunkiem, że nie jest to niebezpieczne i, że nie niszczy zabawek), bo nie ma jedynego właściwego sposobu zabawy.
- Nie zadawaj pytań, lub staraj się zminimalizować ich ilość. Pytania sprawiają, że możemy przejąć kontrolę nad zabawą lub zacząć odpytywać dziecko z wiedzy (np. “Nie chciałbyś zbudować samochodu?”, “Czy to jest samochód?”, “Jakiego koloru jest ten klocek?”).
Jak zacząć?
Rodzaje zabawek
Najlepiej jeśli w trakcie zabawy kierowanej przez dziecko korzystamy z zabawek specjalnie odłożonych na tę okazję. Możemy mieć specjalne pudełko poza zasięgiem rąk dzieci. Pudło powinno być dostępne tylko podczas zabawy kierowanej przez dziecko – wtedy mamy szansę, że dzieci same będą nas często zachęcać do niej :) W pudle powinniśmy mieć takie zabawki które pobudzają kreatywność, dają możliwość zabawy dla 2 osób. Nie powinny być to gry i zabawki, które wymagają wytłumaczenia jak z nich korzystać czy gry w których się rywalizuje. Jeśli dziecko nie czyta samodzielnie, to nie mogą być to książki. Generalnie powinny być to przedmioty z których dziecko umie i lubi korzystać. Idealnie nadają się do tego klocki czy różnorodne artykuły plastyczne, bo nawet dwuletnie dzieci mogą się nimi bawić i w żaden sposób nie ograniczają one kreatywności dziecka.
Czas i miejsce
Zabawa kierowana przez dziecko nie musi trwać długo, wystarczy 10-15 minut (zwłaszcza, że na początku stosowanie się do jej zasad jest dla rodzica bardzo trudne). Należy wcześniej ustalić z dzieckiem ile mamy czasu, żeby nie było zaskoczone nagłym zakończeniem zabawy. Bawić można się codziennie, w zależności od tego jak wygląda nasz tygodniowy grafik. Oczywiście w trakcie zabawy nie możemy być niepokojeni przez osoby trzecie – to ma być nasz czas z dzieckiem sam na sam. Miejsce musi być ciche i odosobnione – tak żeby można było się w całości skupić na zabawie. Jeśli mamy więcej niż jedno dziecko, to w trakcie zabawy ktoś musi się zająć pozostałymi dziećmi.
Pierwsza zabawa
Zanim zaczniecie się razem bawić po raz pierwszy trzeba wytłumaczyć dziecku na czym polega zabawa. Po pierwsze będzie to czas, który spędzimy tylko i wyłącznie z dzieckiem. Musimy poinformować o tym, jak długo zabawa potrwa (przy młodszych dzieciach warto używać minutnika). Dziecko samo decyduje o tym, którym zabawkami z pudła będzie się chciało bawić. Jeśli dziecko nie ma ochoty na zabawę, to go nie zmuszamy. Można spróbować jeszcze raz następnego dnia.
Jak poradzić sobie ze złym zachowaniem?
Jeśli dziecko podczas zabawy jest agresywne to należy zakończyć zabawę i wyjaśnić dlaczego przestajemy się bawić. Jeśli dziecko w trakcie zabawy narzeka, marudzi, płacze, kłóci się (czyli nie jest agresywne, ale irytujące) to przestajemy się z nim bawić i wracamy do zabawy, kiedy dziecko zmieni swoje zachowanie (wygląda to w ten sposób, że ignorujemy złe zachowanie i siedzimy czekając aż dziecko przestanie). Chwalimy dziecko wtedy, kiedy bawi się ładnie tak, aby wiedziało, że uwagę rodzica przykuwa grzeczne zachowanie. Czyli postępujemy dokładnie tak samo, jak powinniśmy się zachowywać w trakcie jakiejkolwiek zabawy :)
Osobiście bardzo lubię zabawę kierowaną przez dziecko, chociaż jest ona dla mnie bardzo trudna (spróbujcie się powstrzymać od komentowania tego co dziecko robi, zadawania pytań, czy proponowania kierunku zabawy!). Jest idealna dla rodziców, którzy mają więcej niż jedno dziecko – dzięki tej zabawie możecie zapewnić swojemu dziecku przyjemny czas “sam na sam” z rodzicem. Fantastycznie sprawdzi się w sytuacjach, gdy w rodzinie pojawia się nowe dziecko i mama automatycznie zaczyna poświęcać mniej czasu starszym dzieciom.
Wpis powstał na podstawie materiałów Seattle Childrens oraz warsztatów dla rodziców przedszkolaków.
Autor zdjęcia: Cyril Lookin
